Van Ontwerp tot Monument

In 1999 heeft de provincie Utrecht het Zwerfstenen-eiland Maarn tot 3e aardkundig monument in de provincie Utrecht benoemd.

Het monument is op 17 november 1999 door gedeputeerde Roel Robbertsen en burgemeester Marianne Burgman van Maarn geopend.

Vele tientallen jaren is er in Maarn, midden op de Utrechtse Heuvelrug, zand gegraven door de Nederlandse Spoorwegen. Hierbij werden honderden grote zwerfstenen aangetroffen. Deze zwerf-stenen werden bij het graven eerder als last dan als lust ervaren en werden vanaf 1901 met zand afgedekt, waarna er een rangeerterrein op werd aangelegd. In 1995 werden ca. 750 stenen heront-dekt. De werkgroep 'Geologisch Park Maarn' deed er alles aan om de collectie veilig te stellen.

De stenen werden door de zwerfsteendeskundige Jaap Zandstra, met assistentie van Maarten van Vliet, op naam gebracht en fotografisch vastgelegd door Wim Hoogendoorn. De verzameling bleek zowel in aard als in omvang van internationale waarde te zijn.

Onder leiding van de provincie Utrecht werden plannen ontworpen voor het oprichten van een Aardkundig Monument.

Om wetenschappelijke-, educatieve-, historische- en esthetische waarden in het ontwerp aan bod te laten komen werd aan de Maarnse kunstschilder en vormgever Peter Enter gevraagd een ontwerp te maken voor de inrichting van het monument. De kunstenaar betrok oude betonblokken, gelegen langs de rand van de groeve, in zijn ontwerp. Deze betonnen gevaarten waren restanten van een oude draaischijf voor locomotieven van het voormalige rangeerterrein van de NS (vanaf 1918).

De vorm van de kompasroos op de draaischijf, bij de entree van het eiland, is terug te vinden in de inrichting van het eiland. De indeling van de zwerfstenen is in de segmenten van de kompasroos terug te vinden; noordelijk kristallijn gidsgesteente, overig noordelijk stollingsgesteente, afzettingsge-steente en omzettingsgesteente. In de zuidelijke punt van de roos zijn ca. 40 zwerfstenen verwerkt, die een zuidelijke oorsprong hebben. Zij zijn niet door het landijs uit Scandinavië gebracht, maar vastgevroren in ijsschotsen met de rivieren uit het zuiden en zuidoosten meegenomen.

Bij de entree van het eiland ligt een bijzondere verzameling van 63 zwerfstenen. Het is de kern van een geologisch monument dat al in 1919 bij het station van Maarn was ingericht. De stenen zijn ooit verplaatst naar de Ruiterberg in Doorn. Door de Vereniging Natuurmonumenten zijn deze weer beschikbaar gesteld om op-genomen te worden in het Aardkundig Monument.

Op 11 oktober 1999 zijn ze teruggebracht naar de oorspronkelijke vindplaats: de Zanderij Maarn. Na een grondige schoonmaakbeurt bleken er prachtige zwerfstenen onder het groen uit te komen.

Deze 63 stenen zijn om historische redenen niet in groepen onderverdeeld en zijn centraal bij de entree van het eiland, rond de as van de draaischijf, geplaatst.

Door de combinatie van zwerfstenen uit de niet levende natuur en industrieel erfgoed in de vorm van de voormalige draaischijf is een prachtig monument ontstaan.

In 2004/2005 is het monument overgedragen aan de Stichting Vrienden van het Zwerfsteneneiland, waarin een paar vrijwilligers zich hebben verenigd om de belangen van deze mooie cultuurplek te behartigen.

Peter Enter verzorgt al jaren met passie de rondleidingen en laat iedereen enthousiast kennis maken met de historie over dit schitterende gebied en het mooie Zwerfsteneneiland, met tegenwoordig haar vaste bewoners Wilco & Witbier (2 bokken van het Nederlandse Landgeit ras).

Peter & Mirjam zorgen voor het onderhoud van de stenencollectie en de begroeiing op het eiland met medewerking van de 2 bokken, sommige periodes 3 pony's en 1x per jaar een groep vrijwilligers.

Mirjam van Oord zorgt voor alle communicatie met de Overheid, Utrechts Landschap, bezoekers, informatievoorziening, boekingen, etc. En verzorgt alle grafische- en media werkzaamheden.

Annet Werkhoven verzorgt educatieve 'Canon-projecten' vanuit De Werkhoven voor lagere scholen in de omgeving en ontwikkelt daar leuke leerzame programma’s voor. Zo ook op het Zwerfsteneneiland Maarn.

Als gastsprekers en geologisch kundigen staan Henk Pagnier en Rob van den Berg ons bij, waar gewenst, met advies, ideeën en kennis.

Voor Informatie over de mogelijkheden voor rondleidingen en aanvullende programma ideeën voor een actief, leerzaam, gezond en gezellig groepsuitje …

zie rondleidingen.